W ostatnich latach krytyczne myślenie często było traktowane z nieufnością. Autorzy i mówcy propagujący pozytywne myślenie podpowiadali, że wystarczy wierzyć w siebie, wyjść ze strefy komfortu, podjąć ryzyko, a sukces sam przyjdzie. Jednak prawda jest bardziej skomplikowana. Nie chodzi o to, że powinniśmy przestać wierzyć w siebie czy dążyć do osiągnięcia celów, ale to podejście potrzebuje kontekstu i mądrzejszego podejścia.
Większość ludzi, którzy osiągnęli sukces, nie zawsze wie, jak to zrobić ponownie. To, co działało w jednym przypadku, niekoniecznie zadziała w innym. Dlatego nie możemy po prostu kopiować cudzych działań i oczekiwać takich samych rezultatów.
Niestety, wielu ludzi popełnia ten błąd, nie biorąc pod uwagę konieczności planowania i analizy ryzyka. Często wskakują w nieznane bez zastanowienia, a potem płacą za to cenę w postaci utraty pracy, pieniędzy czy innych trudności. To, co wydaje się być prostym wyjściem z sytuacji, może prowadzić do problemów.
Jednak są też przypadki udanych przemian. Weźmy przykład mojego kolegi Lecha, którego znam od pewnego czasu. Od samego początku był gotów podejmować ryzyko. Wydawało się, że patrzy na świat przez różowe okulary, zawsze dostrzegając możliwości. Kiedy zdecydował się na zakup samochodu, nie miał wystarczającej ilości gotówki, więc postanowił pracować jako taksówkarz, aby spłacić długi. Następnie, zdecydował się na kredyt hipoteczny, choć nie miał zaliczki i nie miał dokładnej wiedzy na ten temat.
Kiedy opowiadał mi o swoich planach, początkowo byłem sceptycznie nastawiony i zastanawiałem się, czy to jest możliwe. Jednak wkrótce Lech udowodnił, że można osiągnąć sukces zarówno w zakupie mieszkania, jak i samochodu. Osoby, które odniosły sukces w życiu, często twierdzą, że Lech to przykład udanej transformacji. Wyszedł ze swojej strefy komfortu, osiągnął swoje cele i nie szukał wymówek.
Jednak, to, co było widoczne na zewnątrz, nie oddaje całej historii. Mało kto zdaje sobie sprawę z ciągłego stresu, problemów z konkurencją w taksówkach, ciągłego pożyczania pieniędzy i ogromnej pracy, która towarzyszyła Lechowi na jego drodze do sukcesu. Nie wystarczyło tylko wierzyć w siebie. Lech musiał posiadać również silną wolę i umiejętności miękkie. Nie poddawał się w obliczu trudności, negocjował, znosił stres i nieustannie pracował nad osiągnięciem swoich celów. Ryzyko było obecne, ale nie każdy jest w stanie podołać takim wyzwaniom.
Nie można też zapominać o “błędzie ocalałego”, który polega na przypisywaniu sukcesu wyłącznie swojej determinacji i działaniom, pomijając wpływ innych czynników. To często jest błąd, który popełniamy, a który prowadzi nas do mylnych wniosków.
Gdybyśmy teraz zapytali Lecha, czy chciałby powtórzyć swoje doświadczenie, być może odpowiedziałby inaczej. Wiele razy zderzał się z trudnościami, których mógł uniknąć, gdyby podejście było bardziej krytyczne. Teraz rozumie, że planowanie, analiza ryzyka i myślenie krytyczne są kluczowymi elementami osiągnięcia sukcesu. Dlatego teraz podchodzi do swoich ambitnych celów zupełnie inaczej, bez różowych okularów i bardziej realistycznie.
Krytyczne myślenie to umiejętność, która opiera się na logicznym myśleniu i analizie faktów. Nie oznacza to jednak negatywnego nastawienia czy krytykowania wszystkiego wokół siebie. To umiejętność adekwatnej oceny rzeczywistości, analizy i weryfikacji informacji, patrzenia na sytuację z różnych perspektyw, budowania własnego zdania i zadawania właściwych pytań.
Głównym celem krytycznego myślenia jest poprawa jakości myślenia i ochrona przed dezinformacją i manipulacją. Osoby o krytycznym myśleniu nie akceptują informacji bez zastanowienia, nie podążają ślepo za autorytetami ani nie akceptują bezkrytycznie cudzych pomysłów. Zawsze zadają pytania, analizują i dążą do poznania prawdy.
Brak krytycznego myślenia może prowadzić do sytuacji, w której politycy wykorzystują manipulację, korporacje sprzedają produkty, których ludzie nie potrzebują, a oszuści manipulują uczuciami i decyzjami ludzi. Media również często kształtują nasze przekonania i poglądy.
Aby rozwijać krytyczne myślenie, warto korzystać z różnych technik i podejść:
Analizuj i weryfikuj informacje:
Porównuj informacje z różnych źródeł, zwracaj uwagę na źródła pierwotne, podkreśl tezy, argumenty i dowody. Poszukaj związków przyczynowo-skutkowych i błędów w logicznym myśleniu. Zadawaj pytania, takie jak “Co?”, “Gdzie?”, “Kiedy?”, “Jak?”, “Dlaczego?”, “Jaka jest alternatywa?”, “Dlaczego jestem pewien?”, “Jak się upewnić?”.
Przeanalizuj inne punkty widzenia:
Nie odrzucaj innych punktów widzenia tylko dlatego, że nie zgadzasz się z nimi. Staraj się zrozumieć, jakie argumenty i dowody popierają te punkty widzenia. To pozwoli ci spojrzeć na sytuację z różnych perspektyw i może otworzyć drzwi do nowych rozwiązań. Konstruktywna krytyka, choć czasem trudna do przyjęcia, może dostarczyć cennych informacji i pomóc w udoskonalaniu pomysłów i rozwiązań.
Analizuj błędy i poszerzaj horyzonty:
Każdy błąd i niepowodzenie to okazja do nauki. Po każdym niepowodzeniu warto analizować, jakie pytania nie zostały zadane, co przegapiliśmy, i jakie kroki można podjąć, aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości. Rozwijanie krytycznego myślenia wymaga zgłębiania błędów, zarówno swoich, jak i innych, oraz poszerzania wiedzy na różne tematy.
Myśl świadomie:
W otaczającym nas świecie często jesteśmy narażeni na szybkie i emocjonalne decyzje. Dlatego warto poświęcić czas na świadome i krytyczne myślenie, analizę faktów i opieranie osądów na logicznym myśleniu. Czasem warto również odłożyć decyzję, jeśli nie mamy wystarczająco danych do analizy.
Krytyczne myślenie to umiejętność, która może prowadzić do lepszych decyzji, sukcesu i osiągnięcia celów. To narzędzie, które pomaga uniknąć pułapek manipulacji, fałszywych informacji i błędnych osądów. Warto rozwijać tę umiejętność, aby być bardziej świadomym i skutecznym w życiu.
